A 1ma guerra : u maceddu - A 2da guerra : a risistenza - A 2da guerra : libarazioni

A 1ma guerra mundiali 1914 -18 :
u maceddu

A prima guerra mundiali hè carattirizata da una manera nova di cumbatta intarrendu si ind’i « transcè ». Stu fattu hà stampatu i menti è lasciatu u ricordu d’una guerra longa è spavintosa assai.

I Corsi (40 000 mubilizati è 2 500 vuluntarii) si ritrovani ind’i battaglioni com’è u 173mu Righjimentu d’Infantaria, chjamatu « Righjimentu di i Corsi ». Ani participatu à i battagli maiò : la Marne ind’u 14, l’Argonne ind’u 1915, Verdun ind’u 1916, Montdidier è Saint Quentin ind’u 1918. Funi numarosi i morti : 11 325 sicondu u ricensu di a ghjandarmaria fattu in tutti i cumuni di l’isula ind’u 1996. Cù un numaru di vittimi avvicinendu i 3,9 % di a pupulazioni, u parcintuali è più altu cà quiddu di a media naziunali chì tocca i 3,5 %. Sì no cuntemi i morti è i numarosi firiti (da u gasu, paddi, spadi o baiunetti), si capisci a vita di quiddi firmati in Corsica : ind’un paesi soprattuttu agriculu, mancani i bracci : vechji è donni sò in carica di u travagliu ch’ùn hè più fattu da i mubilizati. I difficultà di pruvisti facini alzà i prezzi di i prudutti di prima nicissità è imponini a missa in baddu di carti di razziunamentu pà a farina è u zuccaru.

Parechji citatini sò pruvisti in prudutti ch’ùn si trovani faciuli (ligumi, frutti, latti, casgi…) da cugini in paesi ma in fini di guerra, cumencia, par quiddi righjunti da u maceddu è quiddi firmati in paesi, un esudu versu i lochi accuglienti di più : a Francia è i culunii cù i so impieghi di funziunarii è di militari par l’omi, i cità pà i donni in cerca d’impieghi ind’i famigli burghesi o di prufissioni novi (par quiddi chì sò andati à a scola)…

In fini, omu s’hè scurdatu chì a Corsica hà accoltu 6 000 rifughjati Serbi è Ghjudei Siriani in Bastia, Auccià, Bucugnà, Piana o Sari (di Cinarca), urganizendu corsi di francesi, racolti di panni, impristendu mobili è littarii. Stu slanciu di sulidarità tamanta hè statu sfassatu sanu sanu da a nostra mimoria cullitiva !

DA TENA À MENTI

A prima guerra mundiali (1914 - 1918) hè stata anzi tuttu una guerra di « transcè ». I munimenti à i morti, alzati in ogni cumuna, ghjovani da tramandà u ricordu di i Corsi morti in guerra, in particulari l'11 di nuvembri.